سنگ آمیتیست یکی از زیباترین کانی ها به علت رنگ بنفش خود است. از نظر یونانیان باستان با باکوس خداوند عشرت و میگسارى؛ اسطوره یونان و رم مرتبط است. در افسانه های دیگر از خواص سنگ آمیتیست در جنگ، طلسم و یا دفع شر استفاده می کردند. برای قرنها پادشاهان بخصوص در اروپا قطعات با کیفیت آن را همراه لعل و یاقوت سرخ در تاج خود قرار می دادند.
آنچه در این مقاله می آموزیم:
تاریخچه این گوهر چیست و چه مشخصاتی دارد؟ انواع رنگ و ذخایر و معادن آن در جهان در کجا قرار دارند؟ بزرگترین سنگ آمیتیست جهان کجاست؟ نحوه نگهداری از این گوهر چگونه است؟ خواص سنگ آمیتیست چیست؟ خواص آمیتست از نظر طب ایرانی و چاکرا درمانی چه می باشد؟ پس با سنگ شناس همراه باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم. طرفه
نام آمیتیست برگرفته از واژه یونانی amethystos که در ریشه به معنای “ضد مستی” می باشد. در واقع تصور می شد که چنانچه فردی آن را چه به عنوان گردنبند یا دستبند حمل کند دچار مستی نمی شود! شاید این اعتقاد بخاطر رنگ شرابی این سنگ باشد.
حتی در زمان روم و یونان باستان، اشراف زادگان و سیاستمدارن بدلیل خواص سنگ آمیتیست در این مورد یک قطعه از آن را درون لیوان شراب خود می گذاشتند. برخی نیز رنگ جام خود را بدین منظور از جنس این کانی ساخته و یا به این نشانه لیوان را به رنگ بنفش در می آوردند.
گونه ای از این سنگ به نام آمیتیست کوارتز وجود دارد که نوع فشرده ای از از کریستال های کوچک بنفش که همراه با آن استخراج می شود ولی فاقد بلورهای درشت است. این گونه به صورت لایه لایه و متناوب از آمیتیست و کوارتز شیری رنگ و اغلب بصورت ژئود تشکیل شده است و اغلب در کارهای هنری یا مهره های تسبیح کاربرد دارد. نمونه های پولیش شده با خطوط سفید و کوارتز V شکلی نیز وجود دارد که نسبتا کوچک و بدون شکل کریستالی اند که با نام “chevron” مشهور هستند.
گونه ای از این سنگ به نام آمیتیست کوارتز وجود دارد که نوع فشرده ای از از کریستال های کوچک بنفش که همراه با آن استخراج می شود ولی فاقد بلورهای درشت است. این گونه به صورت لایه لایه و متناوب از آمیتیست و کوارتز شیری رنگ و اغلب بصورت ژئود تشکیل شده است و اغلب در کارهای هنری یا مهره های تسبیح کاربرد دارد. نمونه های پولیش شده با خطوط سفید و کوارتز V شکلی نیز وجود دارد که نسبتا کوچک و بدون شکل کریستالی اند که با نام “chevron” مشهور هستند.
جالب است بدانید که در بازار امتیست به رنگ سبز نیز فروخته میشود که معمولا با حرارت دهی امتیست در بالای 500 درجه سانتیگراد بدست می آید و در حقیقت اسم اصلی آنها پرازیولیت (prasiolite) و نوعی کوارتز است. این رنگ میتواند در دمای 150 سانتیگراد از بین برود.
برخی از کوارتز های سبز در طبیعت یافت شده ولی اغلب آمیتیست های سبز رنگ در بازار جواهرات به وسیله عملیات حرارتی بدست می آیند که بیشتر آنها نیز از برزیل هستند.وقتی کریستال امتیست حرارت (حدود 470 تا 750 درجه سانتیگراد) ببیند اغلب به رنگ زرد، قهوه ای و نارنجی تبدیل می شود. اما وقتی حاوی مقداری زیادی عنصر آهن (Fe2+) باشد به رنگ سبز در می آید
متاسفانه در بازار جهانی و بخصوص در ایران نمونه های آمیتیست مصنوعی و سننتیک و همچنین شبهه آمیتیست فراوان یافت میشود. آمیتیست های مصنوعی که با همان ترکیب شیمیایی آمیتیست اصل تولید میشوند درواقع اولین بار حدود 50 سال پیش یعنی 1970 ساخته شدند و از آن پس جواهرفروشان هنگام خرید آمیتیست بسیار دقت بخرج میدهند. همانطور که در تصویر بالا مشاهده می نمایید آمیتیست های سنتتیک با روش هیدروترمال در آزمایشگاه تولید میشوند.
البته نوع های شبیه آمیتیست یعنی جنس ساخته شده از سرامیک – شیشه روسی نیز وجود دارد که به نانوسیتال ها معروف هستند. این مواد که ترکیبی از سیلیکا و اکسید آلومینیوم است بسیار ارزان تر از نوع سنتتیک و آزمایشگاهی بوده و به ویژه در بازار ایران به وفور دیده میشوند. این مواد در روسیه تولید میشود و به راحتی با ابزار قطبش نما پلاریسکوپ شناسایی میشوند. کافی است سنگ را تحت فیلترهای قطبیده قرار داده و سنگ را چرخش دهید. آمیتیست طبیعی چشمک میزند ولی مواد نانوسیتال زیر پلاریسکوپ به صورت سیاه باقی میماند.
بدیهی است گوهرشناسان با استفاده از کالر زونینگ و بررسی دقیق میانباره های آن زیر میکروسکپ میتوانند آمیتیست طبیعی را از سنتتیک تشخیص دهند. نمونه های آمیتیست اعلی و باکیفیت دارای اینکلوژن های کمتری بوده و بنابراین تشخیص آنها با نمونه سنتتیک گاهی سخت یا غیر ممکن میشود. تا همین اواخر بیشتر مواد آمیتیست مصنوعی ساخته شده دارای ویژگی معروف Brazil law twinning که در نمونه های طبیعی موجود بود، نبودند، ولی امروزه دانه رشد یافته در آزمایشگاه را طبیعی و با همین ویژگی قرار میدهند که قابل تشخیص نباشد. بنابراین حتما هنگام خرید آمیتیست همراه شناسنامه معتبر بخرید